Οι ερευνητές δημοσιογράφοι δεν δημιουργούνται από τη μία μέρα στην άλλη, έχουν, ωστόσο, κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Αν τα καλλιεργήσετε, έχετε αρκετές πιθανότητες να έχετε πάρει το δρόμο προς το επόμενό σας αποκλειστικό ρεπορτάζ. Να μια επισκόπηση των βασικών χαρακτηριστικών.

Θάρρος

Η ερευνητική δημοσιογραφία μπορεί να σας οδηγήσει σε σκοτεινά μονοπάτια, καθώς θα ξεθάβετε μυστικά που κάποιοι δεν θέλουν να ανακαλύψετε. Μπορεί να αντιμετωπίσετε πιέσεις από τις αρχές, λογοκρισία από τους εργοδότες ή, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και απειλές για τη ζωή σας. Για να συνεχίσετε θα πρέπει να έχετε θάρρος και γενναιότητα.

Περιέργεια

Η ικανότητα να θέτετε τα έξι βασικά ερωτήματα «ποιος, τι, πού, πώς, πότε, γιατί» είναι το σημείο από το οποίο ξεκινά η ερευνητική δημοσιογραφία. Τα ερωτήματα μπορεί να αφορούν γεγονότα της ειδησιογραφίας ή πράγματα που ακούτε και βλέπετε στην καθημερινή σας ζωή.

Πάθος

Είναι μάλλον απίθανο να σας κάνει πλούσιο η δημοσιογραφία, ενώ θα σας απορροφά πολύ χρόνο και ενέργεια. Το να είσαι ερευνητής δημοσιογράφος σημαίνει επίσης ότι μάλλον θα ενοχλήσεις ανθρώπους που έχουν μεγάλη δύναμη και, ορισμένες φορές ότι θα ρισκάρεις τη ζωή σου. Αν αποφασίσετε να κάνετε αυτή τη δουλειά, σημαίνει ότι πιστεύετε σε ένα υψηλότερο ιδανικό: την αλήθεια, τη δικαιοσύνη ή απλά ότι θέλετε να δώσετε φωνή σε εκείνους που δεν την έχουν.

Πρωτοβουλία

Πολλές αίθουσες σύνταξης έχουν περιορισμένους πόρους και όλες έχουν πιεστικές προθεσμίες. Οπότε, μια ιδέα που ακούστηκε σε μια συνέντευξη τύπου δεν θα υιοθετηθεί πάντα αυτομάτως, ιδιαίτερα αν δεν υποστηρίζεται από αρκετά στοιχεία και είναι ασαφής. Οι ερευνητές δημοσιογράφοι θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλία, να κάνουν τη δική τους προκαταρκτική έρευνα και από την αρχική ιδέα να διαμορφώσουν ένα εμπεριστατωμένο σχέδιο για το θέμα. Αν η αίθουσα σύνταξης εξακολουθήσει να μην ενδιαφέρεται, ίσως χρειαστεί ο δημοσιογράφος να βρει υποστήριξη για τη δουλειά που πρέπει να γίνει (π.χ. να βρει χρηματοδότηση) με δική του πρωτοβουλία.

Διακριτικότητα

Αν δεν προσέχουμε τα λόγια μας, μπορεί να θέσουμε σε κίνδυνο και την έρευνα και τις ζωές όσων εμπλέκονται. Επιπλέον, μπορεί να το μάθουν οι ανταγωνιστές μας που ίσως κλέψουν το θέμα ή ειδοποιήσουν ανθρώπους από τους οποίους θέλουμε να πάρουμε συνέντευξη πριν προλάβουμε να τους μιλήσουμε. Να θυμάστε: Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια.

Δικαιοσύνη και ηθική

Τα ερευνητικά ρεπορτάζ μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια, το επάγγελμα ή και τη ζωή μιας πηγής. Εξίσου επικίνδυνες είναι και οι απερίσκεπτες κατηγορίες. Ένας καλός ερευνητής ρεπόρτερ ακολουθεί έναν ηθικό κώδικα για να διασφαλίσει ότι οι πηγές του αλλά και αυτοί τους οποίους ερευνά αντιμετωπίζονται με σεβασμό και — κατά το μέτρο του δυνατού — δεν θα τεθούν σε κίνδυνο. Επιπλέον, οι αίθουσες σύνταξης που υποστηρίζουν ερευνητικά ρεπορτάζ πρέπει να διαθέτουν κατευθυντήριες γραμμές βάσει των οποίων θα συζητούν και θα επιλύουν ηθικά διλήμματα.

Λογική σκέψη, οργάνωση και αυτοπειθαρχία

Το ερευνητικό ρεπορτάζ απαιτεί χρόνο και, λόγω των νομικών κινδύνων που συχνά συνεπάγεται, εξαντλητική επαλήθευση. Οπότε, θα πρέπει να μάθετε να σχεδιάζετε προσεκτικά για να αξιοποιήσετε όσο γίνεται καλύτερα τον χρόνο σας, να ελέγχετε τα γεγονότα πολλές φορές ψυχαναγκαστικά και να είστε σίγουροι ότι το ρεπορτάζ είναι δεμένο.

Πολλές γενικές γνώσεις και ερευνητικές ικανότητες

Αν κατανοηθεί το πλαίσιο της έρευνας ίσως αποφευχθούν αδιέξοδα μέσα από τον εντοπισμό γεγονότων και ερωτημάτων που άπτονται του θέματος. Ωστόσο, αν η έρευνα οδηγήσει σε άγνωστη περιοχή, οι ερευνητές δημοσιογράφοι θα πρέπει να είναι σε θέση να εξοικειωθούν γρήγορα με το υπόβαθρο, τις συμβάσεις, την ορολογία, τα διάφορα πρόσωπα και τους ρόλους τους καθώς και τα ζητήματα της συγκεκριμένης περιοχής. Η ικανότητα να έχουμε μια γόνιμη συζήτηση με έναν ειδικό, να χρησιμοποιούμε μηχανές αναζήτησης ή να εντοπίζουμε και να διατρέχουμε χρήσιμα βιβλία είναι ζωτικής σημασία εδώ. Είναι σημαντικό τα αναγνώσματά μας να καλύπτουν μεγάλο εύρος — ποτέ δεν ξέρεις πότε μια φαινομενικά ακίνδυνη μικροπληροφορία μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη για την έρευνά σου.

Ευελιξία

Μια έρευνα μπορεί να πάρει απροσδόκητη τροπή. Κάποιες φορές, η πρώτη ερώτηση καταλήγει σε αδιέξοδο. Άλλες, ανοίγει μια πόρτα για κάποια άλλη, πολύ πιο ενδιαφέρουσα, αλλά λιγότερη προφανή, ερώτηση. Όταν συμβεί κάτι τέτοιο, οι ερευνητές δημοσιογράφοι πρέπει να είναι έτοιμοι να ξανασκεφτούν και να ξαναοργανώσουν την έρευνά τους και να μην παραμείνουν προσηλωμένοι στις αρχικές τους ιδέες.

Ομαδικό πνεύμα και επικοινωνιακές δεξιότητες

Σε ορισμένες καταστάσεις, η μυστικότητα είναι τόσο σημαντική που δεν μπορούμε να μιλήσουμε σε άλλους για το θέμα μέχρι να έχουμε εξασφαλίσει κάποιες δικλείδες ασφαλείας. Αλλά πολύ συχνά, τα καλύτερα ρεπορτάζ είναι προϊόν συνεργασίας που αξιοποιεί όλες τις δεξιότητες που είναι διαθέσιμες εντός (αλλά και εκτός) της αίθουσας σύνταξης. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την επιτυχημένη δουλειά της ομάδας Spotlight, η οποία ερεύνησε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από καθολικούς ιερείς. Ένα ερευνητικό ρεπορτάζ μπορεί να απαιτεί από εμάς γνώσεις σε διάφορους τομείς, από επιστήμη και υγεία μέχρι οικονομικά και κοινωνιολογία. Ένας δημοσιογράφος, όσο πολυμαθής και αν είναι, δεν μπορεί να είναι ειδικός στα πάντα. Οι καλές επαφές και η δικτύωση αποτελούν μέρος της ομαδικής δουλειάς. Η καλή επικοινωνία είναι ένα άλλο μέρος, διασφαλίζοντας ότι η ομάδα κατανοεί τον σκοπό του ρεπορτάζ και συμμορφώνεται με υψηλά πρότυπα ακρίβειας, εντιμότητας και εμπιστευτικότητας.

Το κεφάλαιο αυτό έδωσε τον ορισμό της ερευνητικής δημοσιογραφίας και εξήγησε τη σημασία της για το δημόσιο συμφέρον. Επεσήμανε ότι δεν είναι πάντα εύκολο να πείσουν οι ερευνητές δημοσιογράφοι τους διευθυντές σύνταξης να υποστηρίξουν ένα ερευνητικό ρεπορτάζ. Αυτό εξαρτάται κυρίως από το πόσο ελπιδοφόρα είναι τα ευρήματα του. Έτσι, το επόμενο κεφάλαιο θα ασχοληθεί με το πώς βρίσκετε ένα θέμα και πώς διασφαλίζετε ότι δεν ακολουθείτε παραπλανητικά στοιχεία ή πληροφορίες.