Πρόκειται για επίσημους εκπροσώπους και λομπίστες. Πληρώνονται για να υποστηρίζουν τις απόψεις των εργοδοτών τους και να δίνουν τη θετικότερη δυνατή ερμηνεία στα γεγονότα. Αλλά δεν είναι πάντα εύκολο να τους εντοπίσετε. Προφανώς, ο εκπρόσωπος Τύπου ενός υπουργού είναι ένας από αυτούς. Αλλά τι γίνεται με δημοσιογράφους οι οποίοι αμείβονται μυστικά για να προωθούν έναν συγκεκριμένο σκοπό ή κόμμα; Και τι γίνεται με ιστορίες που διοχετεύονται κρυφίως στον Τύπο από επίσημες ή εμπορικές πηγές που εργάζονται υπογείως; Ή με «ειδικούς» που ουσιαστικά αμείβονται από εταιρείες για να προωθούν συγκεκριμένα προϊόντα; Ή με υλικό το οποίο διοχετεύεται ανώνυμα σε μη ελεγμένους ιστότοπους; Όλοι αυτοί οι ανορθόδοξοι «σύμβουλοι» χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για να προωθήσουν διάφορους σκοπούς, μεγάλους και μικρούς. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών προσέλαβε μια ιδιωτική εταιρεία για να «διαχειριστεί» την δημόσια εικόνα του Πολέμου του Κόλπου, και ο διευθύνων σύμβουλός της περιέγραψε με υπερηφάνεια τον εαυτό του ως «πολεμιστή της πληροφορίας».
Ωστόσο, είναι ευκολότερο να αντιμετωπίσεις έναν αναγνωρισμένο ειδικό σύμβουλο επικοινωνίας από ό,τι τις πλαστές ειδήσεις. Γνωρίζετε ότι ο εκπρόσωπος του υπουργού αμείβεται για να συγκαλύψει τα προβλήματα και να αναδείξει τα επιτεύγματα. Μόνο οι πιο ανίκανοι από αυτούς θα πούνε κανονικά ψέματα, επειδή εύκολα, με ελάχιστο ψάξιμο, είναι δυνατό να αποκαλυφθούν. Και η ενδελεχής αρχική έρευνα σε συνδυασμό με καλές τεχνικές συνεντεύξεων μπορεί να αποκρούσει τις υπεκφυγές και την έμφαση σε συγκεκριμένα σημεία που σκοπό έχει να παραπλανήσει. Να θυμάστε, οι εκπρόσωποι κάνουν απλά τη δουλειά τους, όπως εσείς τη δικιά σας.
Εκτός από τους επίσημους εκπροσώπους, οι κυβερνήσεις και πολλές μεγάλες εταιρείες διαθέτουν υπηρεσίες πληροφοριών που προωθούν τους στόχους των αφεντικών τους κεκαλυμμένα. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες πληροφοριών της για να διοχετεύσει στον Τύπο πληροφορίες για τα «όπλα μαζικής καταστροφής» του Σαντάμ Χουσεΐν, τα οποία, όπως αποδείχτηκε αργότερα, εκείνος δεν διέθετε.
Η διοχέτευση πληροφοριών βρίσκεται στην ημερησία διάταξη των μυστικών υπηρεσιών, οι οποίες διαθέτουν ολόκληρα τμήματα που έχουν σκοπό να επηρεάζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Συχνά παρακολουθούν δημοσιογράφους για να μάθουν τι γνωρίζουν και μάλιστα επιχειρούν να τους στρατολογήσουν. Αλλά εξίσου συχνά, τροφοδοτούν δημοσιογράφους με πληροφορίες που έχουν ως στόχο να δώσουν στο άρθρο τη χροιά που εκείνοι επιθυμούν, το οποίο άρθρο στη συνέχεια διαβάζει ο κόσμος. Να είστε επιφυλακτικοί όταν κάποιος δείχνει υπερβάλλοντα ζήλο να σας «βοηθήσει» με σημαντικές ηχογραφήσεις και έγγραφα, ακόμα και αν τα κίνητρά του φαντάζουν λογικά.
Η Evelyn Groenink, η οποία ίδρυσε το δίκτυο του «Φόρουμ για τους Αφρικανούς Ερευνητές Ρεπόρτερ» (Forum for African Investigative Reporters Network), ερεύνησε τη δολοφονία της Dulcie September, εκπροσώπου του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου στο Παρίσι το1988. Σε αυτήν την υπόθεση, οι Γαλλικές μυστικές υπηρεσίες διοχέτευσαν πολλές ψευδείς πληροφορίες στις εφημερίδες στις οποίες «υπεδείκνυαν» ξένους δολοφόνους με σκοπό να καλύψουν τον δικό τους ρόλο. Στην Groenink είχε υποσχεθεί «300 ώρες ηχογραφημένων συζητήσεων με γνωστό Γάλλο έμπορο όπλων» ένας επιχειρηματίας τον οποίον ο έμπορος είχε ξεγελάσει. Φαινόταν ότι η πηγή που έκανε την καταγγελία στον Τύπο είχε εύλογα κίνητρα: να εκδικηθεί για την εξαπάτηση. Αλλά όταν η Groenink άρχισε τις ερωτήσεις για τις τεράστιες ποσότητες χρημάτων, χρόνου, δυνατοτήτων παρακολούθησης, αεροπορικών εισιτηρίων και δικτύων επαφών που φαινόταν να έχει στη διάθεσή του ο εξαπατηθείς, εκείνος αποχώρησε για το Λονδίνο, όπου και ζούσε και όπου, όπως η Groenink πλέον υποπτεύεται, εργαζόταν είτε για την βρετανική κυβέρνηση είτε για τη βιομηχανία όπλων.
Σε γενικές γραμμές, είναι πάντα καλύτερα να βρίσκετε τις πηγές μόνοι σας αντί να σας βρίσκουν αυτές. Ένα «βαθύ λαρύγγι» που ισχυρίζεται ότι πρέπει να συναντηθείτε σε ένα σκοτεινό δρομάκι και να μην πείτε ποτέ σε κανέναν για τη συνάντησή σας επειδή «κάποιοι τον κυνηγάνε», μπορεί κάλλιστα να είναι ένας από αυτούς τους «κάποιους». Θα συναντήσετε συχνά πηγές που δεν είναι πρόθυμες να μιλήσουν, που επιμένουν ότι όσα σας λένε δεν γίνεται να δημοσιοποιηθούν ή ότι θα πρέπει να παραμείνουν ανώνυμα. Θα πρέπει, όμως, να έχετε ελέγξει ποιος είναι πραγματικά αυτός ο άνθρωπος και αν όντως μπορεί να γνωρίζει αυτά που λέει ότι γνωρίζει.