Ο λόγος που γίνεται είναι για να πάρετε απαντήσεις

Σκοπός σας είναι πάντα να μάθετε τι έγινε, όχι να «νικήσετε». Να έχετε ήρεμη, ψύχραιμη στάση και να μην βιάζεστε. Στόχος των συνεντεύξεων πρέπει να είναι πάντα οι πληροφορίες και οι απαντήσεις – οι ερωτήσεις σας είναι απλά το μέσο που εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό. Η πηγή σας θα πιάσει πιθανότατα τα συναισθηματικά σημεία που εκπέμπετε – το σήκωμα του φρυδιού, το ανασήκωμα των ώμων, ένα χαμόγελο. Είστε άνθρωπος, άρα θα φανεί κάποια αντίδρασή σας. Αφήστε που στην τηλεόραση, τα ανέκφραστα πρόσωπα είναι βαρετό θέαμα. Αλλά να είστε προσεκτικοί και να γνωρίζετε τα όρια. Ένα ξέσπασμα θα θυμίσει στις πηγές σας ότι τα λόγια τους κρίνονται και μπορεί οι απαντήσεις τους να γίνουν πιο επιφυλακτικές. Αν γίνετε προκλητικοί, μπορεί να καταλήξετε σε έντονο διαπληκτισμό ή και σε άκαρπη αποχώρηση· η επιθετικότητά σας μπορεί να θεωρηθεί ανάρμοστη και η εικόνα σας να πληγεί. Προσπαθήστε να επιλέγετε τις αντιδράσεις σας· καλύτερα να μην είναι αυθόρμητες. Να θυμάστε ότι αυτός που προκαλεί διαπληκτισμό, γλυτώνει από το να πρέπει να απαντήσει στις ερωτήσεις σας.

Μην πλατειάζετε

Οι απαντήσεις των πηγών είναι πιο σημαντικές από τις δαιδαλώδεις ερωτήσεις σας, οπότε μην φλυαρείτε και μην διακόπτετε. Ένας έμπειρος πολιτικός ή επιχειρηματίας έχει πιθανότατα ήδη δώσει εκατοντάδες ή χιλιάδες συνεντεύξεις. Ο χρόνος του είναι πολύτιμος και αν θέλει να αποφύγει μια απάντηση θα το κάνει. Κατανοεί ότι αν καταφέρετε να φέρετε στο φως προβλήματα στα οποία είχε καταλυτικό ρόλο, μπορεί να υποστεί βλάβη η υπόληψή του, η θέση του, τα οικονομικά του και ενίοτε και η καριέρα του. Διαβάστε την κατάσταση και τον άνθρωπο προσεκτικά και αν δείτε ότι οι προσπάθειές σας να φέρετε την ερώτηση απ’ έξω απ΄έξω δεν αποδίδουν, απλά διατυπώστε την ευθέως. Αν δεν καταλαβαίνετε καλά τις απαντήσεις του, αναδιατυπώστε την ερώτηση και ξαναδοκιμάστε. Μερικές πηγές θέλουν να τακτοποιούν τις σκέψεις τους και ευχαρίστως θα ξαναδοκιμάσουν. Ακούστε πραγματικά την απάντηση – απαντάει πραγματικά στην ερώτησή σας; Αν όχι, ξαναδοκιμάστε. Για να είστε βέβαιοι για το τι είπε η πηγή σας, μπορείτε να επαναλάβετε την απάντησή τους («Δηλαδή, λέτε ότι…;»).

Εξασφαλίστε πλήρεις απαντήσεις

Όταν ο άνθρωπος από τον οποίο παίρνετε τη συνέντευξη, δεν θέλει να δώσει ακριβείς απαντήσεις, μπορεί να χρησιμοποιεί λέξεις όπως «πρόσφατα», «αρκετοί», «πολλοί» ή «αποφασιστική δράση». Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να προχωρήσετε σε ερωτήσεις που ζητούν πιο συγκεκριμένες απαντήσεις, όπως «Πότε;», «Πόσοι;», «Μπορείτε να εκτιμήσετε τον αριθμό» ή «Τι ακριβώς θα κάνετε;».

Το ίδιο ισχύει και για τις απαντήσεις κλειστού τύπου. Ο συνομιλητής μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα «Ναι» ή ένα «Όχι» για να θέσει τέρμα στις ερωτήσεις σας. Μερικές φορές, θα θέλετε περισσότερες πληροφορίες οπότε θα πρέπει να ξανανοίξετε τη συζήτηση:

Εσείς: Υπογράψατε τη σύμβαση;
Ο συνομιλητής σας: Ναι.
Εσείς: Μπορείτε να μου εξηγήσετε τα κίνητρά σας;

Να αναλύετε προσεκτικά κάθε απάντηση πριν προχωρήσετε. Άνθρωποι οι οποίοι έχουν δώσει πολλές συνεντεύξεις μπορεί να σας δίνουν απαντήσεις που μοιάζουν να είναι αυτό που θέλετε να ακούσετε, αλλά όταν ξαναδιαβάσετε τις σημειώσεις σας, μπορεί να διαπιστώσετε ότι η απάντησή τους ήταν τελικά μια υπεκφυγή.

Εσείς: Στείλατε φάρμακα στο νοσοκομείο στην Χ περιοχή;
Ο συνομιλητής σας: Φυσικά ακολουθήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες για το συγκεκριμένο νοσοκομείο.

Μοιάζει καταφατική απάντηση, αλλά δεν σας δίνει ακριβώς την πληροφορία που ζητήσατε. Θα πρέπει να συνεχίσετε ρωτώντας: «Ποια φάρμακα εστάλησαν;», «Ποια ημερομηνία εστάλησαν;», «Είστε βέβαιος ότι εστάλησαν;», «Έχετε κάποιο παραστατικό που να επιβεβαιώνει ότι εστάλησαν;». Αν δεν κατανοείτε την απάντηση της πηγής, να το πείτε. Είναι προτιμότερο να ομολογήσετε ότι δεν καταλάβατε παρά να προσποιηθείτε ότι καταλάβατε, επειδή φοβάστε μη γίνετε ρεζίλι. Μπορείτε να πείτε: «Οι αναγνώστες μας ή οι τηλεθεατές μας μπορεί να μην το κατανοήσουν. Θα μπορούσατε να το ξαναεξηγήσετε λίγο πιο απλά;» Ή αλλιώς μπορείτε να αναδιατυπώσετε: «Δεν κατάλαβα καλά, κύριε Υπουργέ, λέτε ότι ΧΨ. Είναι έτσι;»

Χαρτιά και παραπομπές

Να έχετε αντίγραφα δελτίων Τύπων, εγγράφων, μελετών ή φωτογραφιών μαζί σας στη συνέντευξη, για να ανατρέξετε σε αυτά, αν ο συνομιλητής σας πει κάτι που δεν είχατε προβλέψει. Να έχετε και τη συσκευή ηχογράφησης και τον εγκέφαλό σας ανοικτά. Όταν ολοκληρωθεί η συνέντευξη, θα έχουν καταγράψει όσα ειπώθηκαν για μελλοντική χρήση. Εφόσον θεωρείτε ότι υπάρχει περιθώριο, στο τέλος της συνέντευξης, ρωτήστε αν υπάρχει δυνατότητα να επανέλθετε με ερωτήσεις επί όσων συζητήσατε.

Μην υποκύπτετε σε κολακείες

Πρόκειται για συνέντευξη, όχι για φιλία. Βρίσκεστε εκεί για να μάθετε πληροφορίες, όχι για να σας χειραγωγήσουν. Όταν κάποιος σας λέει: «Πολύ εύστοχο ερώτημα», δεν σας κάνει φιλοφρόνηση· κερδίζει λίγο χρόνο για να σκεφτεί την απάντηση.

Μετά την ερευνητική συνέντευξη, δώστε στην πηγή σας περιθώριο για λίγη εκτόνωση. Εντυπωσιακά συχνά, είναι διαφωτιστική. Μετά ρωτήστε την αν θα ήθελε να σας ρωτήσει κάτι, που είναι και θέμα καλών τρόπων αλλά και μια τελική ευκαιρία να εξηγήσετε πώς και πότε θα δημοσιευτεί το ρεπορτάζ. Να κλείνετε πάντα τη συνέντευξη με την εξής ερώτηση: «Υπάρχει κάτι άλλο που θα έπρεπε να σας είχα ρωτήσει;» ή «Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να προσθέσετε;»

Αξιοποιήστε το κλείσιμο της συνέντευξης

Φτάνει συχνά μια στιγμή στο τέλος της συνέντευξης που η πηγή σας νιώθει πιο άνετα και οι άμυνές της χαλαρώνουν. Χρησιμοποιήστε αυτόν τον χρόνο για να ελέγξετε όρους, τίτλους ή ονόματα που ακούστηκαν κατά τη συνέντευξη. Να ζητάτε πάντα το τηλέφωνο ή το ημέιλ της, σε περίπτωση που θα θελήσετε να ξεκαθαρίσετε κάτι αργότερα και δώστε και στοιχεία επικοινωνίας σας ή την κάρτα σας. Μην αμελήσετε τις τελικές αβροφροσύνες. Ευχαριστήστε την για τον χρόνο της. Είναι σημαντικό ακόμα και αν σας έχει “παγώσει” ή σας έχει προσβάλει. Προσπαθήστε να φανεί ότι ειλικρινά εκτιμάτε την προθυμία της να σας μιλήσει.

Αν σκοπός της συνέντευξης ήταν να σας δώσει πληροφορίες για το γενικότερο πλαίσιο ή αν το κλίμα ήταν φιλικό, ρωτήστε αν θα μπορούσε να σας προτείνει και άλλους ανθρώπους που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα το θέμα. Το όνομα αυτού του ανθρώπου, αν μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε, ίσως σας ανοίξει πόρτες.

Μη δεσμεύεστε

Προσέξτε μήπως στη βιασύνη σας να κλείσετε τη συνάντηση και να φύγετε,συμφωνήσετε να δείξετε στην πηγή σας το ρεπορτάζ πριν από τη δημοσίευσή του. Φροντίστε να εξηγήσετε καθαρά τι συζητήσατε επ’ αυτού: «Όχι, ουσιαστικά είπα ότι θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον διευθυντή σύνταξης, αν θέλετε να το συζητήσετε. Ορίστε τα στοιχεία επικοινωνίας του.» Πηγές που έχουν εμπειρία με δημοσιογράφους θα εκμεταλλευτούν τη βιάση των τελευταίων λεπτών για να σας το ζητήσουν.

Ελέγξτε και ξεκαθαρίστε τις σημειώσεις σας αμέσως μετά τη συνέντευξη

Μόλις φύγετε από τη συνέντευξη, ξαναδιαβάστε τις σημειώσεις σας. Είναι η καλύτερη στιγμή για να σας βοηθήσει η βραχυπρόθεσμη μνήμη. Αν αφήσετε το διάβασμα για την επόμενη ημέρα, μπορεί να έχετε ξεχάσει τι σήμαιναν τα μισοτελειωμένα ορνιθοσκαλίσματα ή ποια είναι τα σημεία που πρέπει επειγόντως να ξαναελέγξετε. Συμπληρώστε τα κενά που είχαν μείνει στις σημειώσεις σας και εντοπίστε τα σημεία για τα οποία πρέπει να κάνετε πρόσθετες διευκρινιστικές ερωτήσεις.