Κάθε ιστορία πρέπει να ξεκινάει και να τελειώνει καλά. Η αρχή και το τέλος είναι τα ισχυρότερα σημεία οποιουδήποτε κειμένου. Μια καλή εισαγωγή τραβάει τους αναγνώστες και τους δίνει ένα κάδρο μέσα στο οποίο βλέπουν την όλη ιστορία. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι αν η εισαγωγή δεν είναι ελκυστική, οι αναγνώστες δεν θα συνεχίσουν να διαβάζουν, ανεξαρτήτως θέματος. Αντίστοιχα, το κλείσιμο είναι το συμπέρασμα που βγάζουν οι αναγνώστες από το ρεπορτάζ.
Κάποιοι τρόποι να ξεκινήσετε:
- > Ένα πορτρέτο ή το σκηνικό
- > Μια περίληψη του θέματος σε μια σύντομη πρόταση
- > Τα αποτελέσματα ή ο αντίκτυπος Και μετά μπορείτε να πάρετε την ιστορία από την αρχή και να πείτε πώς έγιναν όλα.
Πάντως σε κάθε περίπτωση, μην κάνετε τους αναγνώστες σας να περιμένουν πολύ, πριν τους πείτε περί τίνος πρόκειται. Ένας καλός εμπειρικός κανόνας είναι ότι η εισαγωγή δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 10 τοις εκατό του συνόλου του άρθρου. Αλλά να μην το σκέφτεστε αυτό σαν μια εισαγωγική φράση που αφήνει τον αναγνώστη σε σασπένς (delayed lead, όπως τη λέει η διεθνής θεωρία). Η ιστορία σας ξεκινάει εκεί που ξεκινάει και το σημείο αυτό δεν χρειάζεται να είναι μια λίστα από γεγονότα.
Το ίδιο ισχύει και για τον επίλογό σας. Ικανοποιητικός επίλογος:
- > Κλείστε τις εκκρεμότητες (τι συνέβη στους χαρακτήρες ή τι θα τους συμβεί)
- > Συνοψίστε για ακόμα μια φορά το θέμα για να θυμηθούμε γιατί μας ενδιαφέρει
- > Βάλτε κάτι απροσδόκητο (κάτι σαν ουρά που να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν και θα μπορούσε να είναι ένα καυστικό παράθεμα)
- > Δώστε έμφαση στο πλαίσιο· θυμίζει στους αναγνώστες τις ελπίδες, τους περιορισμούς και τις σχετικές εξελίξεις που αποτελούν το υπόβαθρο του ρεπορτάζ σας
- > Ξαναγυρίστε στους ανθρώπους που συναντήσαμε στην αρχή, και αφήστε αυτούς να έχουν τον τελικό λόγο
- > Πότε μην καταφεύγετε σε κάτι τετριμμένο του τύπου «το μέλλον θα δείξει». Είστε ο ερευνητής και διαλύετε την εμπιστοσύνη των αναγνωστών σας στην αυθεντία σας, αν ξεπετάξετε την ιστορία χωρίς να προσφέρετε μια οριστική διευθέτηση.
Εξίσου σημαντικές για να είναι δεμένο το κείμενό σας είναι οι μεταβάσεις: ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο η ιστορία περνάει από την μία ενότητα στην άλλη και από τη μία παράγραφο στην άλλη.
TΟι πιο χρήσιμες τεχνικές για να δημιουργήσετε ένα ενοποιημένο αφήγημα:
- > Να επαναλαμβάνετε τακτικά το θέμα σας
- > Να χρησιμοποιείτε εκτεταμένες μεταφορές για να δέσετε τις ιδέες και να τις κάνετε πιο ανάγλυφες. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να παρομοιάσετε το περιβάλλον με το ανθρώπινο σώμα, του οποίου όλα τα μέρη συνεργάζονται
- > Χρησιμοποιήστε μια εικόνα, ένα αντικείμενο, μια παροιμία ή ο,τιδήποτε μπορεί να λειτουργήσει ως νήμα που θα διαπερνά το ρεπορτάζ σας.
Οι απλές λέξεις μπορεί να έχουν πολύ μεγάλη δύναμη, αν θέλετε να μην χάσετε τον αναγνώστη όταν αναπτύσσετε ένα σύνθετο επιχείρημα. Να χρησιμοποιείτε λέξεις που δείχνουν αν μια παράγραφος είναι συνέχεια της προηγούμενης (π.χ. «και»), αν αλλάζει κατεύθυνση («αλλά»), αν αποτελεί συνέπεια («έτσι»), αν ακολουθεί («μετά»), κ.ο.κ.
Όταν θα έχει ολοκληρωθεί το αρχικό προσχέδιο, η ιστορία σας είναι μάλλον απίθανο να είναι τέλεια. Σημαντικό στο τελικό στάδιο είναι να ελέγξετε ότι οι πληροφορίες που συλλέξατε στα πρώτα στάδια της διαδικασίας του ρεπορτάζ εξακολουθούν να ισχύουν και δεν έχουν ανασκευαστεί από πιο πρόσφατες ανακαλύψεις. Ταυτόχρονα, μπορεί να έχουν προκύψει νέα γεγονότα, επιστημονικές αναφορές ή αποτελέσματα δοκιμών. Αξίζει τον κόπο να επαναλάβετε την έρευνα στο διαδίκτυο.
Όταν διορθώνετε το κείμενό σας, μπορεί να διαπιστώσετε ότι ένα κομμάτι του εξακολουθεί να είναι πυκνό και βαρύ. Μπορείτε να το βγάλετε από το σώμα του κειμένου και να το βάλετε δίπλα σε ένα πλαίσιο. Να θυμάστε ότι οι καλύτερες ιστορίες γράφονται και ξαναγράφονται και ξαναγράφονται. Η επιμέλεια του κειμένου σας δεν είναι πολυτέλεια ούτε και αγγαρεία· αποτελεί τμήμα της διαδικασίας της γραφής του καλύτερου κειμένου που είστε σε θέση να γράψετε. Αν το να γράφετε και να ξαναγράφετε μόνοι σας είναι δυσβάστακτο, βρείτε έναν συνάδελφο ή μέλος της ομάδας και ζητήστε του να κάνετε μαζί την διόρθωση και την επιμέλεια του κειμένου. Οι καλές ιδέες είναι προϊόν ομαδικής δουλειάς.