2.1 Để cảm xúc lấn át


Hai vấn đề có thể phát sinh trong khi thực hiện một ý tưởng bài viết. Đầu tiên, cảm xúc có thể khiến việc điều tra mất cân bằng. Bạn có thể rất tức giận về hành vi của các quan chức khiến cho phóng sự của bạn tràn ngập những lời chỉ trích cay độc thay vì thông tin, dữ liệu. Không bao giờ quay lưng lại các nguyên tắc cơ bản của báo chí – hãy đối mặt với cảm xúc của chính bạn, trao đổi với các cố vấn hoặc đồng nghiệp đáng tin cậy và làm hết sức mình để đảm bảo bài viết dựa trên nền tảng thông tin.

Một vấn đề nữa có thể gặp phải là trải nghiệm của một cá nhân không có tính đại diện. Trải nghiệm cá nhân chỉ giúp ta hiểu được có bao nhiêu người khác cũng chịu ảnh hưởng tương tự. Bạn đã từng bao giờ bị đối xử theo một cách nhất định chỉ vì bạn là phóng viên, là đàn ông, hay là một trí thức? Những người khác có bị đối xử tương tự như vậy không?Vấn đề này có xảy ra hàng ngày không hay trường hợp của bạn chỉ xảy ra một lần thôi? Cần phải mở rộng phạm vi phóng sự chứ không chỉ dựa trên một trường hợp. Viết về trải nghiệm cá nhân chỉ mang tính chất là tài liệu cho một bài bình luận ở mục Ý kiến chứ không phải là một phóng sự điều tra. Để có một phóng sự đúng nghĩa, hãy tìm ra lý do, hiểu rõ bối cảnh và trao đổi với nhiều người để đảm bảo bài viết cuối cùng của bạn phản ánh được vấn đề rộng hơn sự bất bình của cá nhân bạn.

Điều này áp dụng trong trường hợp bạn nghe được những câu chuyện kể lại hoặc các lời khuyên từ các đồng nghiệp và bạn bè của bạn. Những trải nghiệm của họ là có thật nhưng có thể không mang tính đại diện và có thể bị thiên kiến. Ngoài ra, hãy tránh xa những câu chuyện nghe kể lại do những người bạn truyền đạt lại nhưng họ lại không phải là người trực tiếp liên quan đến sự việc. Trừ những câu chuyện mà bạn có thể tìm được người kể là những người trực tiếp trải nghiệm những chuyện đó với tên, địa chỉ cụ thể và có thể gặp để phỏng vấn họ, còn những câu chuyện nghe kể lại thế này sẽ dừng lại ở mức độ là tin đồn hoặc chuyện vui nơi phố thị. Trải nghiệm có thể là điểm xuất phát cho một phóng sự điều tra tốt – nhưng chỉ đơn thuần là điểm xuất phát mà thôi.

Ngoài ra, đây là lời khuyên đáng suy nghĩ của Trung tâm Báo chí Điều tra (CIJ): “Một số người bạn biết có thể đang làm những công việc đòi hỏi họ phải cam kết không tiết lộ thông tin liên quan đến công việc, ví dụ như cảnh sát. Vì vậy, trước tiên hãy nghĩ về cách bạn tận dụng các mối quan hệ của mình như thế nào và đừng mặc định rằng chỉ vì ai đó là bạn bè hoặc hàng xóm, họ sẽ không ngại giúp đỡ bạn – điều đó có thể làm khó cho họ. Luôn phải xin phép trước khi bạn sử dụng câu chuyện cá nhân của ai đó”.