‘Spin doctors”- phát ngôn viên chính thức và các nhân viên Quan hệ công chúng (PR) – ngày càng đóng vai trò tích cực hơn trong các tương tác giữa phóng viên và các nhân vật của công chúng. Có những trường hợp, họ thậm chí sẽ ngồi cùng trong cuộc phỏng vấn hoặc cung cấp trước cho phóng viên một danh sách các chủ đề không được thảo luận trong cuộc phỏng vấn.

Ông Dennis Barker, cựu phóng viên của tờ Guardian có trụ sở ở Anh đã nhận được những thông tin cụ thể từ người phát ngôn của chính phủ Anh về “spin doctors” (người này, không có gì đáng ngạc nhiên, yêu cầu không tiết lộ danh tính)

Những lời biện minh họ đưa ra cho bạn có thể là sự thật. Tuy nhiên đó vẫn chỉ là cái cớ, và bạn vẫn có quyền đòi hỏi họ cung cấp thông tin. “Nếu anh/chị không thể cung cấp thông tin này cho tôi thì ai có thể?” là một câu hỏi hữu ích trong trường hợp này. Thông thường, cơ quan mà bạn đang điều tra có thể đang phải nghe lệnh từ cấp trên, và cũng có thể họ không có những thông tin nhất định. Nói cách khác, khi họ cự tuyệt hoặc phòng thủ, họ chỉ đang làm công việc của mình. Đó là vấn đề của người phát ngôn, không phải của bạn. Chính phủ không thể cho phép mình bị chỉ trích ngay cả khi họ có lỗi, ngoại trừ trong những trường hợp rất đặc biệt. Hãy cho người phát ngôn cơ hội đưa ra một thông điệp tích cực cùng với một thông điệp tiêu cực và anh ấy/cô ấy có thể cởi mở hơn.

Các phóng viên quan tâm đến các vấn đề mà xã hội dân sự cho là quan trọng. Nếu chính phủ lại không coi các vấn đề này là quan trọng thì việc báo chí vào cuộc là điều chính đáng. Hãy hỏi: “Tại sao ông/bà không thể thảo luận vấn đề này” hoặc “Tại sao chính phủ không lo lắng hơn về điều này?” Các ưu tiên của một phóng viên có thể không phải là các ưu tiên của chính phủ. Chính phủ có thể có mối “quan tâm lớn hơn”. Điều khiến người phát ngôn thấy không thoải mái nhất chính là bị hỏi về các chi tiết cụ thể.

Các phóng viên trẻ, có tinh thần chiến đấu cao thường dễ thoả mãn hơn các phóng viên thạo tin, có kinh nghiệm và tỉnh táo. Những người phát ngôn hy vọng rằng các phóng viên sẽ không đeo bám và sẽ hài lòng với những thông tin chung chung. Giây phút họ nghĩ: Sẽ chẳng có tin tức to tát gì ở đây, là lúc bạn có thể nhìn thấy họ chủ động giảm sự quan tâm. Nói cách khác, một kỹ thuật “lèo lái thông tin” quan trọng là giảm nhẹ tin tức để làm chệch hướng các phóng viên đang tìm kiếm thông tin gây chấn động. Những phóng viên tập trung tìm kiếm thông tin mới và kiên trì làm như vậy kể cả khi thông tin nghe có vẻ nhàm chán sẽ có thể tìm được chuyện hay

Nếu bạn được thông báo là thông tin của bạn không chính xác thì đừng vội mặc định điều đó là đúng. Hãy chuẩn bị sẵn sàng để nói: “Nếu tôi sai, tôi xin lỗi nhưng …” và hỏi một câu hỏi tiếp theo có chứa các thông tin để khẳng định câu chuyện của bạn. Nếu họ hỏi lại bạn, bạn hãy hỏi lại họ. Một số “spin doctors” sẽ làm chệch hướng câu hỏi của bạn bằng một câu hỏi của họ. Ví dụ, nếu bạn hỏi: “Có đúng là bộ trưởng vẫn đang ngoại tình không?” thì bạn có thể sẽ nhận lại câu hỏi là: “Tại sao phóng viên các anh lại bị ám ảnh với vấn đề này như vậy?” Bạn có thể trả lời lại người phát ngôn: “Thưa ông/bà.., ông/bà phải biết rằng không ai quan tâm đến việc phóng viên chúng tôi nghĩ gì. Tôi ở đây để đặt những câu hỏi mà độc giả của chúng tôi muốn được trả lời. Và chúng tôi đã nhận được rất nhiều thư của độc giả hỏi về tình trạng hôn nhân của bộ trưởng, vì vậy …?”

Nếu bạn cảm thấy câu hỏi của mình chưa được trả lời, hãy kiên trì hỏi lại: “Tôi chưa hiểu câu trả lời đó. Đề nghị ông/bà nhắc lại một lần nữa được không?” hoặc “Tôi không chắc ông/bà đã trả lời đầy đủ câu hỏi của tôi”. Đây là một cách lịch sự để nói rằng bạn hoàn toàn chưa nhận được câu trả lời. Những câu hỏi gợi ý khác bạn có thể hỏi: “Ông/bà không muốn trả lời câu hỏi đó phải không?”, “Điều gì ngăn ông/bà trả lời câu hỏi đó?”, “Chuyện gì có thể xảy ra nếu ông/bà trả lời câu hỏi này của tôi?” hoặc “Ai có thể trả lời câu hỏi này của tôi?”

Hãy nghĩ ra những cách khác nhau để tiếp cận những câu hỏi khó: Đôi khi cách tốt nhất để hỏi một thông tin khó chỉ đơn giản là cứ hỏi. Nhưng nếu bạn bị chặn bởi một phát ngôn viên lành nghề, bạn có thể thấy rằng các cách tiếp cận tinh tế hơn đôi khi sẽ hiệu quả khi câu hỏi trực tiếp sẽ bị từ chối. Dưới đây là một vài gợi ý. Trước hết hãy cảnh báo họ trước và cho họ thông tin bối cảnh: “Có lẽ ông/bà đã đọc các phóng sự cho thấy … Ông/bà đã …?”, “Tôi biết đây là một vấn đề không dễ chịu, nhưng độc giả của chúng tôi hy vọng tôi sẽ nêu ra câu hỏi về…”, “Hãy giúp tôi làm sáng tỏ vấn đề…”, “Tại quốc hội, phe đối lập nói rằng…”, hoặc “Ông/bà có thể bình luận về….được không?”