1.3. Phương pháp luận


Việc tìm kiếm các nguồn tin hoặc tài liệu liên quan không phải lúc nào cũng đơn giản.

Thuật ngữ “phương pháp luận” có thể khiến chúng ta liên hệ đến nghiên cứu học thuật, nhưng từ này đơn giản có nghĩa là cách tiếp cận mà bạn sẽ sử dụng để thực hiện cuộc điều tra của mình. Rất nhiều khả năng là bạn sẽ vận dụng một loạt các phương pháp bao gồm phân tích tài liệu, phỏng vấn trực tiếp và khảo sát thực tế. Bạn phải đưa ra quyết định về việc sử dụng những nguồn tin nào, dành bao nhiêu thời gian cho mỗi nguồn tin và làm cách nào để kiểm tra chéo các phát hiện của mình.

Một phần quan trọng của việc lập kế hoạch có phương pháp là dự đoán những trở ngại có thể gặp phải. Giả sử trường hợp bạn không thể có quyền truy cập vào một tài liệu cụ thể hoặc một nguồn tin chính từ chối trao đổi với bạn. Vậy kế hoạch B của bạn là gì? Bạn phải làm thế nào để lấy được bằng chứng khác có giá trị tương tự để hỗ trợ hoặc chứng minh giả thuyết của bạn?

Sau khi xác định phương pháp luận, bạn có thể đặt ra tiến độ thời gian cho công tác điều tra và ngân sách. Tiến độ thời gian là ước tính xem quá trình điều tra sẽ kéo dài bao lâu: bạn sẽ dành bao nhiêu tiếng đồng hồ cho việc lưu trữ thông tin, phỏng vấn, tìm kiếm thông tin trên mạng và viết bài?

Tương tự như vấn đề thời gian dành cho các nhiệm vụ khác nhau, còn hai yếu tố quan trọng khác khi xác định tiến độ thời gian của bạn là hạn chót và và chiến thắng đối thủ cạnh tranh. Nếu phóng sự đã được lên kế hoạch xuất bản vào một ngày nhất định, hãy từ điểm chốt đó nhìn ngược lại dòng thời gian đã xác định để từ đó lên lịch phỏng vấn và nghiên cứu thông tin cho phù hợp với khung thời gian của bạn. Mặt khác, nếu bạn trình bày để thuyết phục ban biên tập cho thực hiện phóng sự thì thông điệp của bạn phải đưa ra được ngày dự định hoàn thành phóng sự. Nếu bạn đã thực hiện công việc của mình theo tiến độ thời gian thì bạn sẽ nắm rõ mình cần phải thương lượng bao nhiêu thời gian để hoàn thành phóng sự.

Nếu chủ đề của phóng sự khiến đông đảo người dân quan tâm thì rất có khả năng là các đối thủ cạnh tranh của báo bạn cũng đang theo đuổi đề tài này. Điều này tạo thêm áp lực đòi hỏi phóng sự phải nhanh chóng hoàn thành. Nhưng với phóng sự điều tra thì không nên thực hiện vội vàng hoặc qua loa; làm như vậy có thể dẫn đến hậu quả pháp lý. Với tiến độ thời gian đã định sẵn, bạn sẽ có thể quyết định thời điểm sớm nhất để có thể cho ra mắt một tác phẩm có nội dung rõ ràng và quan trọng, kể cả nếu cuộc điều tra vẫn chưa đi đến hồi kết.