ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εδώ δεν παρουσιάζεται ένας πλήρης οδηγός γραφής για κείμενα των οποίων ο σκοπός είναι η ραδιοτηλεοπτική μετάδοση, αλλά παρέχονται κάποιες ιδέες για το πώς χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και πώς οικοδομούμε ένα καλό αφήγημα.
Όλα τα ραδιοτηλεοπτικά ρεπορτάζ συνοδεύονται από βιντεοσκοπημένο ή ηχογραφημένο πρωτογενές υλικό. Η ίδια εικόνα ή τα ίδια λόγια μπορούν να πουν πολλές ιστορίες, ανάλογα με το πλαίσιο. Σκοπός του σχολιασμού είναι να διασφαλίσει ότι το ακροατήριο κατανοεί πλήρως την ιστορία.
Ένα ευφυές κείμενο μπορεί να κάνει τους θεατές να δουν ακόμα και μια αμφιλεγόμενη εικόνα ή έναν ανιαρό ομιλητή υπό νέο πρίσμα. Στο ραδιόφωνο, το κείμενο που γράφεται γύρω από ηχητικά ντοκουμέντα δίνει πιο αποτελεσματικά το πλαίσιο. Αλλά στην τηλεόραση, οι εικόνες αντιστοιχούν σε περίπου το 85% του αντικτύπου του ρεπορτάζ. Ένα καλό κείμενο δεν αντισταθμίζει πάντα τις βαρετές εικόνες ή τα βαρετά ηχητικά ντοκουμέντα γιατί οι θεατές θα έχουν στραφεί αλλού. Και στις δύο περιπτώσεις, πρέπει να χτίσετε το ρεπορτάζ σας γύρω από τις εικόνες ή τις ηχογραφήσεις. Αυτό είναι το «γράφω για το αυτί» ή «γράφω γύρω από την εικόνα».
Ξεκινήστε με το βασικό υλικό που έχει καταγράψει η κάμερά σας. Στη συνέχεια, στον δικό σας σχολιασμό, επιλέξτε προσεκτικά λέξεις και μεταβάσεις για να:
- (a) Τονίσετε τις πιο σημαντικές πτυχές της ιστορίας
- (b) Εξισορροπήσετε τα πράγματα όταν οι εικόνες και το ηχητικό υλικό δείχνουν μόνο ορισμένες πτυχές
- (c) Επιλέξετε και να αναδείξετε πράγματα που θέλετε να προσέξει το ακροατήριό σας
- (d) Συνδέσετε διαφορετικές εικόνες ή λόγια, εξηγώντας πώς κινούνται μέσα στον χρόνο
- (e) Εντάξετε τις εικόνες ή τα λόγια σε ένα ευρύτερο πλαίσιο
- (f) Επηρεάσετε τη χροιά των εικόνων ή των λόγων προσθέτοντας νόημα ή ερμηνεία (δεν θα πρέπει να διαστρεβλώσετε την πληροφορία ούτε να την απομονώσετε από το πλαίσιό της!)
Ο ρεπόρτερ μπορεί – και πρέπει – να μην αμελεί αυτές τις προτεραιότητες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να παρεμβαίνει μονίμως ανάμεσα στον θεατή και στην είδηση, δημιουργώντας ένα φίλτρο ή έναν φραγμό. Όταν έχετε τα πραγματικά λόγια ενός ανθρώπου που μιλάει για κάτι που έχει νόημα για το θέμα σας, να τα προτιμάτε πάντα από μια δική σας παράφραση.
Οι διαφορές ανάμεσα σε μια εκπομπή και σε ένα έντυπο δημοσίευμα περιλαμβάνουν:
| Έντυπο Δημοσίευμα | Εκπομπή |
|---|---|
| Αν ο αναγνώστης δεν έχει καταλάβει μπορεί πάντα να το ξαναδιαβάσει. | Μια εκπομπή δεν δίνει δεύτερες ευκαιρίες· περνάει μπροστά από τον αναγνώστη και φεύγει. Οπότε, οι θεατές θα αποκομίσουν μάλλον μια εντύπωση παρά μια λεπτομερή ανάμνηση – που είναι και ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντική η φύση του όλου πακέτου. |
| Τα λάθη κάνουν μπαμ και μένουν στη σελίδα. | Οι ακροατές είτε θα πιάσουν το λάθος με τη μία ή δεν θα το πιάσουν ποτέ. |
| Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις – τίτλοι, λεζάντες και παράγραφοι – που σας βοηθάνε να προσανατολιστείτε στη σελίδα. | Οι ακροατές που μπαίνουν στη μέση μιας εκπομπής μπορεί να δυσκολευτούν να καταλάβουν τι συμβαίνει. |
| Οι αναγνώστες μπορούν να σταματήσουν να διαβάζουν και να πάνε να κάνουν κάτι άλλο. Όταν γυρίσουν, μπορούν να ξαναπιάσουν το κείμενο χωρίς να έχουν χάσει τίποτα. | Ο θεατής μπορεί να αφήσει την εκπομπή και να πάει να κάνει κάτι άλλο μόνο όταν έχει η εκπομπή καταγραφεί ή είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο. |
| Οι εικόνες και το περιεχόμενο πολυμέσων τείνουν να κάνουν πιο πιστευτή την ιστορία. Οι διαδικτυακές δημοσιεύσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτό το πλεονέκτημα για να αυξήσουν την εμπιστοσύνη του κοινού τους. | Οι ραδιοτηλεοπτικές ειδήσεις δίνουν στον θεατή περισσότερα τεκμήρια για αυτά που λένε (π.χ. ήχος, εικόνες) πράγμα που τις κάνει πιο πιστευτές (Πρέπει να είναι αλήθεια: Το είδα στην τηλεόραση»). Για τον ίδιο λόγο, μπορούν και να διαστρέψουν την αλήθεια πιο αποτελεσματικά. |
| Αν και η ανάγνωση απαιτεί χρόνο, ο αναγνώστης θα αποκτήσει πιο λεπτομερείς πληροφορίες. | Οι ραδιοτηλεοπτικές ειδήσεις δεν απαιτούν υψηλή μόρφωση, αλλά μπορεί να απαιτούν αρκετές γενικές γνώσεις για να μπορέσει ο θεατής να βγάλει νόημα με τα διάφορα πακέτα πληροφορίας που κινούνται ταχύτατα. |
Οι ραδιοτηλεοπτικές ειδήσεις υπάρχουν μόνο μέσα στο χρόνο – αν εξαιρέσουμε τα podcasts, δεν υπάρχει ένα απτό «αντικείμενο», όπως η εφημερίδα, να το πιάσει κάποιος στα χέρια του.
Για όλους αυτούς τους λόγους – τη φύση του ραδιοτηλεοπτικού μέσου και τον τρόπο με τον οποίο το ακροατήριο καταναλώνει το υλικό – τα κείμενα που προορίζονται για ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις απαιτούν διαφορετική γλωσσική προσέγγιση από εκείνα των έντυπων μέσων. Αλλά ανεξαρτήτως του μέσου, έχετε να παλέψετε με τον περιορισμένο χρόνο ή χώρο για να μεταφέρετε σημαντική ποσότητα υλικού. Προσπαθήστε να βρείτε ένα γεγονός ή μια ιδέα που θα τραβήξει αμέσως την προσοχή του κοινού σας και χρησιμοποιήστε τη για να ξεκινήσετε το ερευνητικό σας πακέτο.