1.1.1. Ειδικοί


Υπάρχουν ειδικοί για σχεδόν ο,τιδήποτε: ιστορικοί, επιστήμονες ερευνητές, δικηγόροι, μηχανικοί και άφθονοι άλλοι. Όταν ασχολείστε με εταιρικές υποθέσεις, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να βρείτε τον σωστό ειδικό, για παράδειγμα κάποιον που δουλεύει στην εταιρεία που ερευνάτε. Αλλά πολλά θα εξαρτηθούν από τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αυτός απέκτησε τις ειδικές του γνώσεις, και αν και κατά πόσο έχει εμπλακεί σε κάτι που πυροδότησε την έρευνά σας. Ειδικοί από διαφορετικούς, αλλά σχετικούς μεταξύ τους, τομείς μπορεί να δώσουν μια νέα οπτική στο θέμα σας. Ένας δικηγόρος, ένας αστυνομικός, ένας γιατρός ή ακόμα και ένας ανακριτής μπορεί να είναι εξίσου χρήσιμοι σε ένα ρεπορτάζ για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έναν ακτιβιστή.

Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι ειδικοί εξίσου αξιόπιστοι. Οπότε, καλό είναι να έχετε συστάσεις από άλλους δημοσιογράφους που εμπιστεύεστε και να ψάξετε τα τυπικά προσόντα του ατόμου. Μάθετε για ποιον έχουν διεξάγει επιστημονική έρευνα, επειδή οι επιστήμονες που χρηματοδοτούνται από επιχειρήσεις ενδέχεται, όπως ακριβώς και οι λομπίστες, να μεροληπτούν. Δείτε επαίνους, αλλά και επικρίσεις, που έχουν δεχθεί για το έργο τους. Θα πρέπει να διερευνήσετε ακόμα και αξιόπιστους ειδικούς (ή εκθέσεις εμπειρογνωμόνων). Αν διαφωνούν αρκετοί ειδικοί, πρέπει να βρείτε τρόπο να παρουσιάσετε αυτές τις διαφωνίες στο ευρύτερο πλαίσιό τους, ώστε να είναι κατανοητές στους αναγνώστες. Όταν δεν υπερτερεί καμιά από τις δύο θέσεις των ειδικών, έχετε υποχρέωση προς τους αναγνώστες σας να εξηγήσετε τον λόγο. Αλλά και πάλι, να εξετάσετε τα προσόντα των ειδικών σας.

Για μεγάλο διάστημα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης παρουσίαζαν τις δύο θέσεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη ως ισότιμες. Αργότερα μόνο, και μετά από ανάλυση, αποδείχτηκε ότι οι «ειδικοί» που υποστήριζαν ότι η υπερθέρμανση είναι μύθος εκπροσωπούσαν, επ’ αμοιβή, συμφέροντα ενεργειακών εταιρειών. Ουσιαστικά, η συντριπτική πλειοψηφία των επιστημονικών στοιχείων έδειχνε, επί σειρά ετών, ότι η υπερθέρμανση είναι και πραγματική και επικίνδυνη.

Με αντίστοιχες υγιείς δόσεις σκεπτικισμού αντιμετωπίστε και τους ειδικούς των κυβερνητικών υπηρεσιών. Ένας ειδικός που εργάζεται για το δημόσιο έχει τις ίδιες ακριβώς πιθανότητες να σφάλει με έναν οποιονδήποτε άλλον ειδικό – και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υφίσταται πιέσεις από την κυβέρνηση να παρουσιάσει τις πληροφορίες υπό ένα συγκεκριμένο φως. Όπως και με τις άλλες πηγές, να διασταυρώνετε τις πληροφορίες που σας δίνουν με μια δεύτερη καλά πληροφορημένη πηγή. Επίσης, είναι ορισμένες φορές δυνατό να ζητήσετε από μια κρατική υπηρεσία μια ανεπίσημη, μη δημοσιοποιήσιμη, ενημέρωση, από έναν από τους ειδικούς της και να αποκομίσετε πολλές πληροφορίες για το πλαίσιο, ακόμα και αν δεν μπορείτε να τις αναφέρετε στο ρεπορτάζ σας.

Τείνουμε να αντιμετωπίζουμε τους διεθνείς οργανισμούς μόνο ως πηγές γραπτών εκθέσεων και πολιτικών. Όμως, μπορούν να μας προμηθεύσουν και χρήσιμες επαφές, τόσο στη χώρα στην οποία εδρεύουν, όσο και στις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται. Δεν είναι υποχρεωμένοι να σας βοηθήσουν, αλλά συχνά δείχνουν μεγάλη κατανόηση, ειδικά αν η έρευνά σας αφορά θέματα για τα οποία έχουν έντονο ενδιαφέρον. Η έρευνα θα σας επιτρέψει να τοποθετήσετε τα σχόλια και τις πληροφορίες που θα λάβετε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και να κρίνετε αν πρέπει να πραγματοποιήσετε μια αντισταθμιστική συνέντευξη με άλλη πηγή.

Μερικές φορές, μπορείτε να κάνετε πηγές να πάρουν την πρωτοβουλία να σας προσεγγίσουν αφήνοντας να γίνει γνωστό ότι δουλεύετε σε ένα θέμα ή ότι ήδη έχετε στην κατοχή σας κάποιες πληροφορίες. Μπορείτε να το κάνετε ανεπίσημα, χρησιμοποιώντας τα δίκτυα των επαφών σας ή δημοσιεύοντας ένα προκαταρκτικό άρθρο για το ερευνητικό ρεπορτάζ. Σε αυτό το σημείο, μπορεί άνθρωποι που δεν γνωρίζετε να σας στείλουν κάποιο ημέιλ και να προσφερθούν να σας δώσουν πρόσθετες πληροφορίες. Ή πηγές που προηγουμένως ήταν απρόθυμες, μπορεί να σας ζητήσουν να «διορθώσουν» την ιστορία τους. Να σταθμίζετε τα υπέρ και τα κατά αυτής της τακτικής, γιατί μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα — μπορεί να κάνει γνωστή την έρευνά σας σε ανθρώπους που δεν θα θέλατε και να προλάβουν να κρύψουν αποδεικτικά στοιχεία, να σιωπήσουν πηγές ή να πάρουν μέτρα εναντίον σας!

Αν δεν μπορέσετε να βρείτε κάποιον ειδικό να υποστηρίξει το ρεπορτάζ σας, δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να προχωρήσετε. Μπορεί να σφάλλετε, να μην έχετε απευθυνθεί στους σωστούς ειδικούς ή να μην έχετε κάνει τις σωστές ερωτήσεις. Η ποικιλία των απόψεων στο ρεπορτάζ δείχνει ότι δεν έχετε προκαταλήψεις ενώ μπορεί να κινητοποιήσει άλλους ειδικούς με διαφορετικές απόψεις να εμφανιστούν και να θέλουν να μιλήσουν.