1.2. Μύθοι για την ερευνητική δημοσιογραφία


Είναι χλιδάτη δουλειά.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι άνθρωποι στο εξώφυλλο του «Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου» δεν είναι οι δημοσιογράφοι του Γουοτεργκέιτ, ο Μπομπ Γούντγουορντ και ο Καρλ Μπέρνσταϊν, αλλά οι ηθοποιοί που τους έπαιξαν, ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ και ο Ντάστιν Χόφμαν. Οπότε, ξυπνήστε! Η πραγματικότητα δείχνει ότι η ερευνητική δημοσιογραφία είναι δύσκολη, ρουτινιάρικη και μερικές φορές επικίνδυνη.

Σημασία έχει κυρίως ο δημοσιογράφος.

Η ερευνητική δημοσιογραφία εξυπηρετεί το δημόσιο καλό, όχι το εγώ μας. Το ότι είσαι ερευνητής δημοσιογράφος δεν σου δίνει το δικαίωμα να περιφρονείς τα επαγγελματικά ηθικά πρότυπα.

Ο ερευνητής δημοσιογράφος είναι ένας μοναχικός καβαλάρης.

Στις ταινίες είναι πιο εύκολο να υπάρχει ένας μόνο ήρωας και να χτιστεί ένα αφηγηματικό τόξο γύρω από αυτόν. Στην πραγματικότητα, η ερευνητική δημοσιογραφία δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο ως ομαδική προσπάθεια.

Η ερευνητική δημοσιογραφία προέρχεται κυρίως από τα ιδιωτικά ΜΜΕ.

Αυτό ισχύει εν μέρει. Αλλά υπάρχουν και γνωστά παραδείγματα κρατικών ΜΜΕ που έχουν πραγματοποιήσει πρωτοποριακές έρευνες κατά της κυβέρνησης.

Η ερευνητική δημοσιογραφία επικεντρώνεται μόνο στα κακά νέα.

Για τις κοινότητες και τα ΜΜΕ που τις υπηρετούν, προτεραιότητα είναι να αναδειχθούν σφάλματα και να διορθωθούν. Αλλά ρόλος της ερευνητικής δημοσιογραφίας είναι και να αναδεικνύει θετικά νέα. Η αντίκρουση, για παράδειγμα, μονομερών, αρνητικών εικόνων ανθρώπων ή κοινοτήτων θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση πραγματικών και καλών ερευνητικών θεμάτων. Η εκμετάλλευση σκανδάλων, η γνωστή σκανδαλοθηρία, σπάνια έχει σκοπό άλλον πέραν της ικανοποίησης μιας νοσηρής περιέργειας για την ιδιωτική ζωή των άλλων. Για να αξίζει να ερευνηθεί ένα σκάνδαλο, θα πρέπει να πηγαίνει πέρα από την ανάρμοστη συμπεριφορά ενός προσώπου και να εξετάζει θέματα που πραγματικά επηρεάζουν το δημόσιο συμφέρον.

Το ερευνητικό ρεπορτάζ είναι απλά καλό ρεπορτάζ.

Ο «μύθος» προκύπτει από την παραδοσιακή θεώρηση των δημοσιογράφων ως «φυλάκων», που αποστολή τους είναι να εντοπίζουν σφάλματα, να κουνάνε το δάκτυλο και να προτείνουν τρόπους που θα φέρουν την αλλαγή. Οπωσδήποτε, η αποκάλυψη ατόμων που εμπλέκονται σε διαφθορά με την ελπίδα ότι θα σταματήσουν είναι σημαντική. Αλλά αν ένα ερευνητικό ρεπορτάζ σταματήσει εκεί και δεν καταφέρει να εξετάσει το δυσλειτουργικό σύστημα που επιτρέπει τη διατήρηση τέτοιων συμπεριφορών, έχει απλά ανοίξει χώρο για να μπορέσει μια νέα φουρνιά απατεώνων να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο. Ένα καλό ερευνητικό θέμα πρέπει να εντοπίζει υποκείμενα προβλήματα και να ευαισθητοποιήσει εκείνους που έχουν τη δύναμη να κλείσουν τα «παραθυράκια». Αν όσοι κατέχουν την εξουσία δεν το κάνουν, η έρευνα θα πρέπει να επανέλθει για να ανακαλύψει τους λόγους.